ลูกมีพัฒนาการเต็มขั้นหรือไม่ และจะส่งเสริมอย่างไรได้บ้าง? - บทความโดยแพทย์

พัฒนาการของเด็กนั้น จำแนกได้เป็นด้านต่างๆ เพื่อให้เกิดความสะดวกในการติดตามพัฒนาการ การคัดกรองปัญหา และการส่งเสริมให้พัฒนาการของเด็กเป็นไปตามวัย ซึ่งพัฒนาการของเด็ก สามารถแบ่งเป็น 4 ด้าน คือ

1.พัฒนาการด้านร่างกาย

พัฒนาการด้านร่างกาย คือ ความสามารถในการทรงตัวและเคลื่อนไหว โดยแบ่งเป็น การทำงานของกล้ามเนื้อมัดใหญ่ การทำงานของกล้ามเนื้อมัดเล็ก การทำงานประสานกันของมือและตา

2.พัฒนาการด้านสติปัญญา

พัฒนาการด้านสติปัญญา คือ ความสามารถในการเรียนรู้และเข้าใจ การคิด ใช้เหตุผล การแก้ปัญหา รวมถึงการใช้ภาษา

3.พัฒนาการด้านจิตใจและอารมณ์

พัฒนาการด้านจิตใจและอารมณ์นั้น ในเด็กแต่ละคนจะมีพัฒนาการทางด้านอารมณ์และจิตใจ รูปแบบการแสดงออก ตลอดจนความสามารถในการควบคุมอารมณ์ และพฤติกรรมที่เป็นปัญหาทางด้านจิตใจที่แตกต่างกันออกไป ทั้งนี้ เป็นผลกระทบมาจากการเปลี่ยนแปลงทั้งทางด้านอารมณ์และจิตใจของแต่ละบุคคล

4.พัฒนาการด้านสังคม

พัฒนาการด้านสังคม คือ การพัฒนาด้านความสามารถในการแสดงพฤติกรรม เพื่อให้สอดคล้องกับแบบแผนที่สังคมยอมรับ เพื่อใช้ชีวิตในสังคมได้อย่างเป็นปกติสุข

5.พัฒนาการด้านจิตวิญญาณ

พัฒนาการด้านจิตวิญญาณ คือ การรู้จักคุณค่าชีวิตของตนเอง เลือกดำรงชีวิตในทางที่ชอบและสร้างสรรค์

พัฒนาการของเด็กแต่ละช่วงวัยไม่ได้ระบุเป็นกฎเกณฑ์ตายตัว แต่อาจจะบอกลักษณะพัฒนาการอย่างคร่าวๆ เด็กปกติทั่วไปที่อายุเท่าๆกัน จะมีลำดับขั้นของพัฒนาการใกล้เคียงกัน เมื่อลูกพัฒนาการเต็มขั้น ส่วนใหญ่จะหมายถึง ลูกทำได้ครบเกณฑ์พัฒนาการในทุกๆด้านของช่วงอายุนั้นๆ ซึ่งจะเป็นพัฒนาการที่ปกติตามวัย

ตัวอย่างของพัฒนาการสมวัยในเด็กอายุ 6 เดือน สามารถคว่ำหงายได้เอง นั่งได้ชั่วครู่ เริ่มลงน้ำหนักเท้าสองเท้าในท่ายืน คว้าของได้ด้วยฝ่ามือ หยิบของได้ด้วยมือเดียว หันหาเสียงเรียกชื่อ เริ่มส่งเสียงได้ รู้จักคนแปลกหน้า และกินอาหารที่คุณแม่ป้อนด้วยช้อนได้

สังเกตได้อย่างไรว่าลูกมีพัฒนาการที่ปกติ หรือพัฒนาการล่าช้า

สาเหตุที่เด็กมีพัฒนาการล่าช้า เกิดได้จากทั้งปัจจัยภายในและภายนอกร่างกาย เช่น

o ความเจ็บป่วยไม่สบาย หรือการติดเชื้อ โดยเฉพาะมารดาที่ได้รับเชื้อขณะตั้งครรภ์ไตรมาศแรก
o การใช้ยาหรือสารเสพติดระหว่างตั้งครรภ์
o การขาดอากาศของทารกขณะคลอด
o การบาดเจ็บที่สมองจากการกระทบกระแทก
o ความเจ็บป่วยหลังคลอด
o การเลี้ยงดู และสภาพแวดล้อมมีความสัมพันธ์กับพัฒนาการของเด็ก

เด็กที่มีพัฒนาการช้าในเด็กไทย พบร้อยละ 2-3 ประมาณครึ่งหนึ่งสามารถหาสาเหตุได้ ส่วนที่เหลือไม่พบสาเหตุที่แน่ชัด ส่วนหนึ่งพบว่าเกิดจากความผิดปกติด้านพันธุกรรม

หากสงสัยว่าเด็กมีพัฒนาการล่าช้า หรือไม่เป็นไปตามวัย แนะนำให้ไปพบแพทย์เพื่อตรวจหาสาเหตุ การรักษาตั้งแต่เนิ่นๆ ส่วนหนึ่งจะทำให้ผลการรักษาดีกว่าการที่ไปพบแพทย์ช้า

การส่งเสริมพัฒนาการ หรือในเด็กมีพัฒนาการทางภาษาล่าช้า แนะนำให้ส่งเสริมไปตามวัย และจากการซักประวัติพบว่า เด็กดูโทรทัศน์ลำพังนานๆ สามารถแก้ไขได้ โดยให้ลดระยะเวลาในการดูโทรทัศน์ลง เพิ่มเวลาพูดคุยกับเด็ก และเล่นกับเขาให้มากขึ้น เช่น อ่านนิทานกับลูก เป็นต้น

ครอบครัวมีบทบาทสำคัญในการส่งเสริมพัฒนาการของเด็กให้เป็นไปตามช่วงวัย

ขอบคุณบทความจาก
พญ. ฐิตาภรณ์ วรรณประเสริฐ
เเพทย์ผู้เชี่ยวชาญเฉพาะทางผิวหนังเด็ก โรงพยาบาลผิวหนังอโศก